د لغمان په مرکز کې مدني فعالان او ولسي وګړي د چاپېریال ساتنې ریاست په فساد تورنوي

د لغمان په مرکز کې مدني فعالان او ولسي وګړي د چاپېریال ساتنې ریاست په فساد تورنوي
راپور: محمد عزیز تلاش
د لغمان ولایت مرکز اړوند چهلمټي سیمه کې کلالان په بټۍ ګانو کې ټایرونه او ربړي توپان سوځوي، خو د چاپیریال ساتنې ریاست یې مخنیوی نه کوي خو د سیمي اوسېدونکي بیا د چاپیریال ساتنې ریاست په فساد تورنوي او وایي چې له دغو کلالانو څخه په پټه پیسې اخلي.
په یاده سیمه کې د بوټانو او ټایرونو د رابړ سوزونې له امله ډېر زیات لوګی خور وي او ددې سیمې اوسېدونکو ته یې لوی سرخوږی جوړ کړی دی.
د دې سیمې یو شمېر اوسېدونکي وایي چې موږ څو ځلي د لغمان ولایت د چاپیریال ساتنې له ریاست سره دا موضوع شریکه کړې، خو دغه ریاست بیا هم د ټایرونو د سوزولو مخنیوی ونه کړ. دوی په ورته وخت کې دغه ریاست په فساد تورنوي او وایي چې د چاپیریال ساتنې ریاست له کلالانو پیسې اخیستي او په بدل کې یې دوی ته په بټۍ ګانو کې د ټایرونو سوزولو اجازه ورکړې ده.
د سیمې دا اوسېدونکي وایي چې زموږ د ډېرو شکایتونو سره سره بیا هم د چاپیریال ساتنې ریاست له کلالانو سره جوړجاړی کړی او دوی ته یې د پیسو په بدل کې اجازه ورکړې چې په بټۍ ګانو کې ټایر او ټیوب وسوزوي.
د چهلمټي یو تن اوسېدونکی زین الدین وایي چې هره ورځ دلته کلالان د مازیګر له خوا نه په بټۍ ګانو کې ټایرونه سوزوي چې د شپې تر ناوخته یې ډېر زیات لوګی پر فضا خور وي او فضا توره تیاره وي چې موږ ترې ډیر زیات په عذاب یو.
زین الدین زیاتوي چې ددې لوګي له امله نه یوازې ماشومان چې لوی او واړه ټول ناروغېږي او زیاتوي چې دوی دا موضوع د چاپیریال ساتنې له ریاست سره شریکه کړې، یاد ریاست کلالانو ته وویل چې باید لوخ او لرګي وسوځوي او دوی هم یو څو ورځې دا کار وکړ، خو بېرته یې همدا ټایرونه او رابړونه سوزول پیل کړل.
د چهلمټي سیمې دغه اوسېدونکی زیاتوي چې بیا وروسته کلالانو له دغه ریاست سره څه جوړ جاړی وکړ او ریاست دوی ته د پیسو په مقابل کې اجازه ورکړه چې دوی کولای شي له څلورو بجو وروسته په بټۍ کې ټایرونه وسوزوي.
نوموړی زیاتوي چې: “دا دچاپیریال ساتنې ریاست مسؤولیت دی چې باید د ټایرونو د سوزولو مخه ونیسي، دا چې مخه یې نه نیسي نو دوی خپله په دې فساد کې ښکیل دي، دوی له کلالانو نه پیسې اخیستې دي او هغوی ته یې اجازه ورکړې چې د مازیګر له خوا ټایرونه وسوزوي.”
د دې سیمې یو بل تن سپین ږیری اوسیدونکی صدیق وایي چې د دې ټایرونو دود موږ ته ډېر زیات ضرر رسوي. دی وایي دلته اداري فساد موجود دی او قانون نه تطبیقیږي.
نوموړی زیاتوي: “دلته فساد موج وهي او قوانین تر پښو لاندې کېږي او پیسې د قانون مخنیوی کوي او قوانین نه پلي کېږي، د چاپیریال ساتنې ریاست پیسې اخیستي دي چې اوس یې مخنیوی نه کوي. دغه ریاست باید د ټایرونو سوزولو مخه ونیسي ځکه چې ډېر زیات ضرر لري.”
اسدالله هم د همدې سیمې اوسېدونکی دی، دی هم وایي چې دغه لوګی ډېر زیات ضرر لري او موږ ترې ډېر په عذاب یو، دا ددې ټولو کلیوالو نیوکه ده ځکه چې ټولو کلیوالو ته یې ستونزه جوړه کړېده .
دی وایي د چاپیریال ساتنې ریاست باید ددې مخنیوی وکړي، ځکه دا د دوی مسؤولیت دی، یا دې کلالانو ته قناعت ورکړي چې ټایرونه ونه سوزوي او یا دې بل ځای ورته وټاکي چې هلته خپل کار مخ ته بوزي.
نوموړی زیاتوي: “د ټولو کلیوالو نیوکه همدا ده چې د چاپیریال ساتنې ریاست ولې د ټایرونو او ربړونو د سوزولو مخه نه نیسي، ټول کلیوال وایي د چاپیریال ساتنې ریاست فساد کړی او له کلالانو څخه یې پیسې اخیستې دي او ور ته یې اجازه ورکړې ده.”
اسد الله زیاتوي چې په ښکاره خو یو ریاست هم پیسې نه اخلي، پیسې خو په پټه اخیستل کېږي، هغه که هره اداره وي.
احسان حمیدي د همدې سیمې یو تن ټولنیز فعال دی، دی وایي چې د چهلمټي سیمه ډېره پراخه ساحه ده چې څو کلي لري، چې په منځ کې یې کلالان هم ژوند کوي او شاوخوا درې زره کورنۍ په دې سیمه کې ژوند کوي چې د دې ټایرونو سوزولو له لوګي نه په عذاب دي.
حمیدي زیاتوي: کلالان دلته خټین لوښي جوړوي او دا لوښي په بټۍ کې پخوي، چې په بټۍ کې له ټایرونو او ربړي ټیوپونو ګټه اخلي او له همدې امله ټول کلیوال ترې ډیر په عذاب دي.
حمیدي هم په همدې نظر دی چې کله د چاپیریال ساتنې ریاست د ټایرونو سوزولو مخه نه نیسي، نو ښکاره ده چې دوی له کلالانو نه پیسې اخلي او کلالانو ته یې اجازه ورکړې چې ټایرونه وسوزوي.
بل خوا یو شمېر کلیوال ادعا لري چې دا ستونزه یې د لغمان له چاپیریال ساتنې ادارې سره شریکه کړې وه، خو یادې ادارې په دې اړه هېڅ اقدام نه دی کړی، ځکه نو دوی په هغو آوازو کې صداقت ګوري چې پدې اړه د شته فساد خبره کوي.
د مهترلام ښار یو تن ټولنیز فعال عبدالرازق اخندزاده چې د فساد سره د مبارزې په برخه کې فعال دی، وایي چې موږ ته د چهلمټۍ د سیمې د یو شمېر اوسېدونکو له لورې اطلاع ورسیده او دوی شکایت وکړ، چې په دې سیمه کې کلالان په بټۍ کې ټایرونه سوزوي.
دی همدارنګه وایي چې کله کلیوالو دا موضوع د لغمان د چاپېریال ساتنې ریاست سره شریکه کړې وه، د یو څه مودې لپاره دا ودرول، خو وروسته بیا ریاست له کلالانو سره څه جوړجاړی وکړ او دوی ته یې بېرته اجازه ورکړه چې وروسته له څلورو بجو خپل فعالیت وکړي.
دغه ټولنیز فعال وایي چې کله کلیوال بیا یاد ریاست ته لاړل او موضوع یې ورسره شریکه کړه نو د ریاست چارواکو ورته ویلي وو چې زموږ مسؤولیت تر څلورو بجو پورې دی او له څلورو بجو وروسته زموږ رسمیات ختمیږي او موږ په دې اړه مسؤولیت نه لرو.
بل خوا د چاپیریال ساتنې یو کارپوه او د لغمان پوهنتون د زراعت پوهنځي استاد سیار صداقت وایي، چېرته چې ټایر او ټیوپ سوزول کېږي او لوګی یې فضا ته پورته کېږي او بېرته مځکې ته راځي دا ټول مرض دی او ډول ډول ناروغۍ ترې پیدا کېږي، د سیمې ښکلا خرابوي، چاپیریال ککړوي او نباتاتو ته هم زیان رسوي او حشرات چې د نباتاتو او حیواناتو لپاره ګټور دي هغه هم له منځه وړي.
اما ددې ټولو سره سره د لغمان ولایت د چاپیریال ساتنې رئیس احمد جاوید نور بیا په داسې حال کې چې له کلالانو څخه د رشوت اخیستو په اړه د خپل ریاست پر ځینو کارکونکو شک کوي وایي چې دوی به تر دې ورروسته یو ټیم جوړ کړي چې د شپې لخوا هم ددې بټیو څارنه وکړي او د ټایر او ټیوپ د سوزولو مخنیوی وکړي.
نوموړزی زیاتوي چې : “کلالي د لغمان لپاره یو ښه صنعت دی او موږ داسې نشو کولای چې دلته ددې صنعت بېخي مخنیوی وکړو خو بیا به هم موږ په دې اړه جلسه ونیسو چې بدیله لار ورته پیدا کړو تر څو دوی د ټایر او ټیوپ پرځای بل څه وسوزوي.”
احمد جاوید نور له کلالانو سره د دوی د ریاست د کارکونکو لاس لرل او په بدل کې یې له هغوی نه د ټایر او ټیوپ سوزولو په بدل کې د پیسو اخیستو په اړه وایي: “زه دا نه وایم چې مونږ فرښتې یو دا کار امکان لري، زموږ کارکوونکي انسانان دي او له خطاوو نه خالي نه دي، زه دا سل فیصده نه ردوم.”
خو په ورته وخت کې د خپل ځان او ریاست مقام په اړه ټينګار کوي چې دی پداسې یوه معامله کې لاس نه لري.
دلغمان ولایت د چاپېریال ساتنې رئیس وایي: ” زموږ لومړنۍ طرحه دا وه چې دا بټۍ لرې ساحې ته انتقال کړو، تر څو کلیوال یې له لوګي نه په امان شي، خو کلالان وایي چې دوی سره په بټۍ کې ماشومان او د کورنۍ ټول غړي په ګډه کار کوي، ځکه دوی نشي کولای چې کور یې دلته وي او کار بل ځای کې وکړي.”
د لغمان چاپېریال ساتنې رئیس همدارنګه زیاتوي چې دوی وغوښتل تر څو د دوی بټۍ ته فلټر ولګوي خو دا چې د کلالانو بټۍ مؤقتي دي او دومره معیاري هم نه دي نو دوی ونشو کولای چې دا پلان تطبیق کړي.
که څه هم د لغمان د چاپېریال ساتنې رئیس نه په ښکاره له کلالانو څخه د پیسو اخیستو اعتراف کوي او نه دا موضوع په بشپړه توګه ردوي خو د کلي خلک او مدني فعالان بیا دا استدلال کوي چې که چېرې د چاپېریال ساتنې ریاست له کلالانو پیسې نه وای اخیستې، نو ولې یې لومړۍ دغه دود او لوګی یو ځل پر کلالانو بند کړ خو بېرته یې ورته اجازه ورکړه.
مدني فعالان او کارپوهان وایي چې د ټایر او ټیوپ سوزول نه یوازې انسانانو، بلکې نباتاتو، حیواناتو او حشراتو ته هم زیان رسوي، باید د چاپیریال ساتنې ریاست د ټایر او ټیوپ سوزولو مخه ونیسي او که یې مخه نه نیسي نو دا په دا معنا ده چې دوی فساد کړی او په فساد کې ښکیل دي.
خو د چاپیریال ساتنې رئیس بیا د فساد خبره ډېره نه مني او وایي کیدای شي چې د دوی د ریاست کارکوونکي د زړه سوي له امله له کلالانو سره څه جوړجاړی کړی وي، ځکه چې دوی هم انسانان دي.