گهیځ
محمد مصطفی نوید، عضو کمیسیون اجرایی انجمن ګهیځ
اگر از تیتر درشت و احیاناً به رنگ سرخ خبر های جنگ و انفجار و انتحار رسانه ها بگذریم، و اطلاع رسانی رکن اساسی رسانه ها را لحظه کنار بگذاریم، بیایید بنګریم که واقعاً نقش ژورنالستان و روز نامه نگاران ما در ۱۷ سال باز سازی و نو سازی جامعه جنگ زده مان چیست؟
تابو شکنی:
امروزه عمدتاً جوانان، ژورنالست و اهل رسانه هستند، جسارت، پرشور و فعال، تنوع خواه، و کهنه گریزی از ویژگی های روز نامه نگاران افغانستان بوده است که در ۱۷ سال پسین با تابو شکنی های جامعه چه در گسیختن لجام های فرهنگی، قومی، دینی، و اجتماعی و چه در محو وحشت و ترس از انتقاد حاکمان و اصحاب قدرت، نمایان بوده است.
هر چند این عملکرد خبرنگاران به قیمت جان شان نیز تمام شد و می شود، در حالیکه هر گونه انتقاد و نقد سنت ها می تواند در جامعه افغانی قابل قبول باشد، مگر خط سرخ دین و هستند روزنامه نگاران که پا را روی این خط نیز گذاشته اند.
جامعه ی که سالها به دلایل جنگ و نا امنی بسته بوده، و هر گونه رسوم فرهنگی آن روح دینی بخود گرفته بود، نیازمند تغییر و تبدیل، تفکیک امر دینی با عادت فرهنگی و قبیله یی بوده، که ژورنالستان و رسانه کشور در کنار سایر نهاد ها و افراد مدنی سهم فعال داشتند.
اما باید اعتراف کرد که گاهی مقدسات عینی مردم نیز، مورد تاخت و تاز تابو شکنی های رسانه ها قرار گرفت که می شود آن را بر تبعات منفی رسانه ها و سوء استفاده از آن محسوب کرد.
آگاهی عامه:
نقش روزنامه نگاران در بیداری و آگاهی جامعه بر هیچ کسی پوشیده نیست، آگاهی عامه در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و… در سراسر کشور نسبت به هر زمانی محسوس است، امروز اگر شما دختر و یا پسر دهقان زاده و بزرگ شده در خانواده دهاتی را می یابید که آروزی داکتر معالج شدن و انجینیر شدن را دارد بیشتر از انگیزه محرومیت بر می گردد به الگوه دهی، و تشویق و ترغیب، و بالا رفتن سطح آگاهی جامعه.
اگر سواد را از معنی خط خوانی بیرون کنیم و به درک و آگاهی ترجمه کنیم، به یقین سطح سواد عمومی از پیر و کهن سال تا جوان و نوجوان و مرد و زن، به سطح بالای نسبت به گذشته قرار دارد، که سهم دست اندر کاران رسانه ها فراموش ناشدنیست.
حقیقت یابی:
رسالت خطر آفرین، اما مسؤولیت اصلی روزنامه نگاران. روزنامه نگاران افغانستان در امر نشر و پخش حقیقت، عقب نمانده اند اما بنظر می رسد که نبود، نهاد های قوی مدافع حقوق خبرنگاران، عدم تشویق و ترغیب و پاداش دهی خبرنگاران، در مقابل عملکرد فوق العاده رسانه ای، روند پخش و نشر حقیقت وقایع پیچیده و خطر آفرین را کند تر ساخته است.
وابستگی های گروهی و سمتی، دخالت حکومت و قدرت مندان، وجود فساد، ایجاد رسانه های وابسته از موانع حقیقت یابی روزنامه نگاران می باشد.
قربانی غم انگیز:
خبرنگاران افغان همچون سایر اقشار این جامعه از جنگ در امان نماندند و هر چند گاهی از آنها قربانی گرفته است که ترایژیدی ترین مورد آن دو انفجار در میان خبرنگاران و کشته شدن روز نامه نګارانی که جهت پوشش حمله انتحاری در دو واقعه (شش درک و دشت برچی) شهر کابل تجمع کرده بودند، شمرده می شود.
در این حمله (۳۰ اپریل ۲۰۱۸) ۹ خبرنگار شهید و تعداد دیگری زخم برداشتند که خونبار ترین حادثه برای خبرنگاران افغانستان بود.
اما حوادث غم انگیز، خشونت علیه خبرنگاران، قتل های مرموز خبرنگاران تهدیداتی هستند که از گذشته تا اکنون مانع کار این قشر بوده است.
با این حال آنچه که اهمیت دارد این است که هم مصرف کنندگان و هم رسانه ها و ژورنالستان افغانستان باید به سوی معیار های ژورنالستیکی و مسلکی حرکت کنند.
خوانندگان و مصرف کنند گان رسانه ها نیز باید سواد رسانه یی را کسب نمایند، تا مطالب خوب و بد، سره و ناسره را از هم تشخیص داده و به رسانه ها سمت و سو دهند.
