رهبری در نهادها و سازمان ها!

محمد تمیم لنگری عضو انجمن گهیځ

چکیده:

در جهان امروزی، بنابر گسترش سازمان ها، جایگاه رهبر و رهبری از اهمیت مهم برخوردار میباشد. دنیای مدرن با پدیده جهانی شدن زمینه های علمی و تجربی سترگ را در عرصه های مختلف بخصوص رهبری پدید آورد.

آنچه در این مختصر بحث قرار خواهد گرفت عرصه های رهبری و تاثیر رهبری بالای فعالیت ها و عملکرد زیردستان همچنان رابطه رهبری با افراد سازمان می باشد.

مسله اصلی که به آن می خواهم تمرکز داشته باشم مبحث رهبری و رابطه اعضا با سطح رهبری و نقش اعضا در تصامیم… در ضمن موضوعات فرعی نیز اشاره خواهیم داشت تا بحث کلی بشکل همه جانبه واضح گردد.

رهبری چیست:

مروری به نوشته های حوزه رهبری مبین این امر است که رهبری تعریف واحد، جامع و مانع ندارد. مسله و مقوله فوق در قالب مفاهیم متنوع تعریف شده است.

رالف ام استاگدین، در تحقیق که انجام به این نتیجه رسیده که به تعداد افرادی که درصدد ارایه تعریفی از رهبری برآمده اند، تعریف برای رهبری وجود دارد.

با توجه به دیدگاه های پیش کسوتان حوزه رهبری، برای وصاحت رهبری، رهبری را در قالب واژگانی مانند ( توانای، هنر، فرآیند) (ability, Art, process) بیان میکند. دکتر حبیب الله دعایی در فصل اول کتاب(رهبری خلاق) می نوسید واژگان توانایی- هنر و فرآیند…آیا رهبری یک یا همه این مفاهیم هاست؟. برای مثال بین مفهموم، اعمال نفوذ که رساننده معنی تشویق و ترغیب است و اداره کردن به معنی اعمال قدرت با کتنرول به کار میرود، تفاوت زیاد وجود دارد.

هر چند همانطوریکه گفته اند. رهبری همانند زیبایی است؛ نمیتوان آنرا تعریف نمود. مک کرگور می گوید، بروی زمین، رهبری یکی از پدیده هایی است که پیش از بقیه قابل مشاهده است ولی کمتر از بقیه قابل درک است.

دکتر دعایی در فصل دوم کتاب بود تصریح میکند که رهبری در فرآیندی است که می کوشد تا با ایجاد انگیزه و ارتباطی موثر انجام وظایف سازمانی را در جهت تحقق اهداف تسهیل کند و کارکنان را از روی میل و علاقه به انجام وظایف ترغیب کند. افزون براین، مهم ترین نکته در رهبری جهت دادن و نفوذ بر اعضای سازمان است. رهبری مستلزم نفوذ کردن و تاثیر گذاشتن برافراد است.

رهبری یکی از اصول اساسی مدیریت است. در حالیکه در مقابل برخی، رهبری را بسیار فراتر ازمدیریت می دانند و معتقدند که رهبران سازمان ها الزاما مدیران سازمان ها نیستند. رهبری در امر تحقق و بدست آوردن اهداف اداره کارمندان را هدایت میکند البته این کار را رهبری با در نظر داشت نفوذ اش از راه های مختلف بالای رفتار اعضا انجام میدهد. رهبری دیدگاه مشخص، ایجاد انگیزه و مورال برای اعضای سازمان تلاش می کند.

خصوصیت رهبری:

رهبری در سازمان از مهمترین عنصر از عناصر اداری بشمار میرود که بدون آن انجام فعالیت و تحقق اهداف ممکن نیست. زیرا رهبری تقش مهمی در انجام فعالیت ها و خدمات یا تولیدات بازی میکند.

رهبر دیگران را اداره میکند.

رهبری در امر اداره دیگران از سبک ها و روش های متعدد را در نظر میگرند

رهبری روی ساختار تمرکز میکند.

برای چگونگی رهبری، رهبری خلاق روی ساختار هدفمند تمرکز میداشته باشند تا همه برای تعقیب منظم اهداف با هم کار کنند.

رهبری دیدگاه وسیع دارد.

برخورداری از داشتن دیدگاه وسیع از خصوصیاتی عمده رهبری است

رهبر خلاق است.

برای تحقق اهداف نهاد، رهبری دست به ابداع ایده های میزند که تا در حصول ان کمک کند

سازمان چیست:

هر چند دانشمندان تعاریف مختلف از سازمان ارایه کرده اند، لوتر گلویک سازمان را ساختار رسمی به منظور بدست آوردن اهداف ار قبل طرح شده تعریف میکند همینطور مانی سازمان را متشکل از انسانهای میداند که د نبال هدف مشخص اند از طرف سایمون سازمان را سیستم پلان شده کوشش همگی میداند. چیستر برنارد نیز سازمان را سیستم هماهنگ شده آگاهانه فعالیت ها بیان میکند.

سازمان نهادی اجتماعی است که هدف مشخصی را تعقیب می کند. به عباره دیگر، سیسمتی است با مرز های معیین که به سبب داشتن ساختاری آگاهانه، فعالیت های را انجام میدهد.

در تعریف فوق روی چار رکن مهم و اساسی سازمان پرداخته شده است که عبارتند از:

نهاد اجتماعی به معنی اینکه مردم جز مهم آنرا تشکیل میدهد

هدف داشتن مبیین رسالت مشخص و واضح

دارای ساختار آگاهانه به معنی وجود هماهنگی در بخش های مختلف

مرز های سازمان نشان دهنده عوامل دورنی وبیرونی در سازمان می باشد

رهبری در سازمان

تعیین اهداف (setting goals)

تعیین اهداف می تواند اعضای نهاد را از چگونگی مسیر آگاه نموده و نیز موقعیت آینده سازمان را بدانند. رهبری خلاق با بیان دیگاه(visions) اعضا را برای بدست آوردن اهداف سازمان بیشتر تشویق و ترغیب نموده ضمنن با داشتن قوه تاثیرگذاری بالای اعضا، نقش شان را در جهت تحقق اهداف سازمان بیان میکند.

انگیزه دادن (to motivate)

دانستن و درک ضروریات و نیازمندیهای اعضا، و رفع ان نیازمندهای شان… و مهم اینکه از عملکرد مثبت شان تحسین به عمل بیاورد.

رهنمایی اعضا (to guide)

در فرآیند کاری(work process) شرح کار کارمند مهم است تا در جهت فراهم آوری اهداف نهاد سعی بیشتر بخرچ دهند.

ایجاد مورال (to build moral)

برای ایجاد مورال، رهبر حمایت خود را از هر کارمند بطرف اهداف مشخص کلی سازمان میداشته باشد.

نتیجه گیری:

رهبری در جهان امروزی از جایگاه مهم برخوردار میباشد. آنچه در مقال فوق راجع به رهبری و نهاد و مقایسه آن دو در سازمان پرداخته شده، دال بر تازگی و جایگاه مهم رهبری در امر سازمان میباشد. ممکن ده ها مقاله راجع به رهبری به رشته تحریر درامده باشد و ده ها سبک و تیوری ها متعدد جهت رهبری موثر توسط دانشمندان ارایه شده باشد بانهم در فوق، سعی به عمل آمده تا مختصر روی رهبری موثر با حفظ منابع نوشته کنم؛ تا باشد از مهارت و خصوصیات رهبری برای بهینه سازی امور سازمانی استفاده نموده و اهداف سازمان را تحقق ببخشند. هر چند صد ها تعریف از رهبری وجود دارد آنچه در دیدگاه سنتی از رهبری وجود دارد همانا رهبری را در مسیر عملکرد چارگانه مدیریتی قرار میدادند. ولی در دید معاصر مدیریتی تفاوت قابل ملاحظه ای وجود دارد. بنابر این نکته مشترک بین این دو تحقق اهداف یک نهاد میباشد. در دنیای مدیریت امروزه رهبری یعنی تغییر، سازمان را در امر بیان دیدگاه کمک میکند ضمنن چگونه از مهارت ها و داشته های پنهان اعضا استفاده کنند.

منابع: